حکم لغو (قرآن)کارهای لغو در نظر دین، آن اعمال مباح و حلالی است که صاحبش در آخرت و یا در دنیا از آن سودی نبرد و سر‌انجام آن، منتهی به سود آخرت نگردد. ۱ - اجتناب از کار لغواجتناب از هر کار لغو و بیهوده، مطلوب است. «لا یسمعون فیها لغوا الا سلـمـا ولهم رزقهم فیها بکرة وعشیـا؛ در آن جا هرگز گفتار لغو و بیهوده‌ای نمی‌شنوند و جز سلام در آن جا سخنی نیست و هر صبح و شام، روزی آنان در بهشت مقرر است.» «واذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه وقالوا لنا اعمــلنا ولکم اعمــلکم سلـم علیکم لا نبتغی الجـهلین؛ و هر گاه سخن لغو و بیهوده بشنوند، از آن روی می‌گردانند و می‌گویند: اعمال ما از آن ماست و اعمال شما از آن خودتان سلام بر شما (سلام وداع) ما خواهان جاهلان نیستیم!» ۱.۱ - سخن لغو"و اذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه و قالوا لنا اعمالنا و لکم اعمالکم" مراد از "لغو" سخن بیهوده است، به دلیل کلمه "سمعوا- می‌شنوند"، چون لغو شنیدنی و از مقوله سخن است، پس مقصود سخنان بیهوده و خشن و زشتی است که پرداختن به آن، کار عاقلان نیست، و لذا وقتی آن را می‌شنیده‌اند، از آن اعراض نموده، و مقابله به مثل نمی‌کرده‌اند، بلکه می‌گفته‌اند: اعمال ما برای ما، و اعمال شما برای شما، و این در حقیقت متارکه و اعلام ترک گفتگو است. ۲ - صفت مؤمنان«قد افلح المؤمنون• والذین هم عن اللغو معرضون؛ مؤمنان رستگار شدند• .... • و آنها که از لغو و بیهودگی روی گردانند.» «والذین لا یشهدون الزور واذا مروا باللغو مروا کرامـا؛ و کسانی که شهادت به باطل نمی‌دهند (و در مجالس باطل شرکت نمی‌کنند) و هنگامی که با لغو و بیهودگی برخورد کنند، بزرگوارانه از آن می‌گذرند.» ۲.۱ - منظور از لغو"و اذا مروا باللغو مروا کراما"- کلمه "لغو" به معنای هر عمل و گفتاری است که مورد اعتنا نباشد، و هیچ فایده‌ای که غرض عقلا بر آن تعلق گیرد نداشته باشد، و به طوری که گفته‌اند: شامل تمامی گناهان می‌شود. و مراد از" مرور به لغو" گذر کردن به اهل لغو است در حالی که سر گرم لغو باشند. و معنای آیه این است که: بندگان رحمان چون به اهل لغو می‌گذرند و آنان را سرگرم لغو می‌بینند، از ایشان روی می‌گردانند، و خود را پاکتر و منزه تر از آن می‌دانند که در جمع ایشان در آیند، و با ایشان اختلاط و همنشینی کنند. ۳ - نبود بیهوده گویی در بهشت«یتنـزعون فیها کاسـا لا لغو فیها ولا تاثیم؛ آنها در بهشت جامه‌ای پر از شراب طهور را که نه بیهوده‌گویی در آن است و نه گناه، از یکدیگر می‌گیرند.» «لا یسمعون فیها لغوا ولا کذبـا؛ در آنجا نه سخن لغو و بیهوده‌ای می‌شنوند و نه دروغی.» «لا تسمع فیها لـغیه؛ که در آن هیچ سخن لغو و بیهوده‌ای نمی‌شنوند.» ۳.۱ - توصیف بهشتتوصیف دیگری از این بهشت که جنبه روحانی و معنوی دارد پرداخته می‌افزاید: "در آنجا هیچ سخن لغو و بیهوده‌ای را نمی‌شنوی" (لا تسمع فیها لاغیة). نه سخنی که حاکی از نفاق باشد، یا عداوت و جنگ و جدال، و یا کینه توزی و حسد، نه سخنان دروغ، نه تهمت و افترا، نه غیبت و ایذاء، و نه حتی لغو و بی فایده. و چه آرام بخش است محیطی که از همه این سخنان پاک باشد، و اگر درست بیندیشیم قسمت عمده ناراحتیهای زندگی دنیا از شنیدن اینگونه سخنان است که آرامش روح و جان و نظامات اجتماعی را برهم می‌زند و آتش فتنه‌ها را شعله‌ور می‌سازد. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم لغو». |